OBYWATELSKA INICJATYWA UCHWAŁODAWCZA W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM
Specjalnym narzędziem wzmacniającym partycypację społeczną mieszkańców gminy w planowaniu przestrzennym jest wprowadzenie instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej dla uchwał intencyjnych do aktów planowania przestrzennego. Reforma planowania przestrzennego, która weszła w życie w dniu 24 września 2023 r., umożliwia grupie mieszkańców gminy, mających czynne prawa wyborcze do organu stanowiącego, wystąpić z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą. W ten sposób mieszkańcy mogą spróbować zainicjować procedurę uchwalenia planu ogólnego gminy lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz ich zmian.
Przed dniem 24 września 2023 r., tj. przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1688) obywatelska inicjatywa uchwałodawcza była dopuszczona przez ustawę o samorządzie gminnym (art. 41a ustawy). Nie można jednak było jej stosować wobec aktów planowania przestrzennego, ponieważ ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprost wskazywała podmioty uprawnione do złożenia inicjatywy uchwałodawczej dla uchwał intencyjnych do aktów planistycznych. Zgodnie z poprzednio obowiązującym porządkiem prawnym, inicjatywa uchwałodawcza w tym zakresie należała wyłącznie do rady gminy lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Mając na uwadze, że dotychczas inicjatywy uchwałodawcze mieszkańców gminy w zakresie uchwał planistycznych nie mogły być przedmiotem obrad rady gminy, warto zauważyć, że zmiana – zgodnie z intencją projektodawców reformy – ma na celu wzmocnienie głosu mieszkańców gminy w decydowaniu o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zmiana art. 14 ust. 4 oraz dodanie art. 13i ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza możliwość wystąpienia przez mieszkańców gminy z inicjatywą opracowania zmian lub przyjęcia nowych aktów planistycznych. Zgodnie z tymi przepisami, uchwałę o przystąpieniu do sporządzania planu ogólnego lub sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, rada gminy podejmuje nie tylko z własnej inicjatywy czy na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), ale również w wyniku zgłoszenia w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, o której mowa w art. 41a ustawy o samorządzie gminnym.
Aby móc zgłosić obywatelską inicjatywę uchwałodawczą – grupa mieszkańców, posiadających czynne prawa wyborcze do organu stanowiącego, musi liczyć: w gminie do 5 000 mieszkańców – co najmniej 100 osób, w gminie do 20 000 mieszkańców – co najmniej 200 osób, a w gminie powyżej 20 000 mieszkańców – co najmniej 300 osób.
Dodany art. 41a ust. 3a ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że projekt uchwały o przystąpieniu do sporządzania aktu planowania przestrzennego zgłoszony w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej staje się przedmiotem obrad rady gminy nie później niż po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia projektu. Analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, że radni nie są zobowiązani do przyjęcia uchwały intencyjnej zgłoszonej w ramach inicjatywy uchwałodawczej, natomiast omawiany przepis nakłada na nich obowiązek rozpatrzenia projektu na sesji rady w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia projektu.
Wprowadzenie możliwości inicjowania procedury planistycznej przez mieszkańców gminy może wiązać się z koniecznością aktualizacji uchwały podjętej na podstawie art. 41a ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym, w której rada gminy określa: szczegółowe zasady wnoszenia inicjatyw obywatelskich, zasady tworzenia komitetów inicjatyw uchwałodawczych, zasady promocji obywatelskich inicjatyw uchwałodawczych oraz formalne wymogi, jakim muszą odpowiadać składane projekty.
Poddanie projektu uchwały zgłoszonego w ramach inicjatywy obywatelskiej pod głosowanie należy rozumieć tak, że przedmiotem głosowania może być projekt uchwały nadającej się i możliwej do podjęcia, tj. zgodnej z prawem i formalnie poprawnej, w tym posiadającej wymagane ustawą poparcie mieszkańców. W przypadku, gdy przedłożony przez mieszkańców dokument takich minimalnych wymogów nie spełnia, nie jest zasadne nadawanie mu dalszego biegu przez przedłożenie radzie do głosowania (zob. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 8 kwietnia 2021 r., sygn. akt III SA/Gl 148/21).
Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Sebastian Pięta, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.
Comentários