PROCEDURA PRZYJMOWANIA ZGŁOSZEŃ ZEWNĘTRZNYCH SYGNALISTÓW – OBOWIĄZEK RADY GMINY?
- Drozd & Pięta
- 12 lis 2024
- 3 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 2 sty
Już niedługo, bo dokładnie 25 grudnia 2024 r. wejdą w życie przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz. U. poz. 928) w zakresie rozdziału 4. dotyczącego zgłoszeń zewnętrznych. W kontekście obowiązków organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego (rady gminy, powiatu czy też sejmiku województwa), o ile kwestia zgłoszeń wewnętrznych sygnalistów jest jasna, to już zagadnienie zgłoszeń zewnętrznych budzi spore wątpliwości interpretacyjne. Trzeba mieć na względzie dość szczególną pozycję organizacyjną organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, które przecież nie dysponują odrębnym od organu wykonawczego aparatem urzędniczym.
Ale zacznijmy od początku. Pierwszy projekt ustawy o ochronie sygnalistów (z dnia 8 stycznia 2024 r.), zawierał w art. 2 pkt 6 definicję organu publicznego, zgodnie z którą w zakresie jednostek samorządu terytorialnego, wymieniono jedynie organ wykonawczy gminy - wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz starostę i marszałka województwa.
Następnie w kolejnej wersji projektu ustawy (z dnia 26 lutego 2024 r.), Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało inną definicję organu publicznego w zakresie jednostek samorządu terytorialnego, a mianowicie wskazano, że organem publicznym w rozumieniu ustawy są organy jednostek samorządu terytorialnego. Taka też wersja definicji organu publicznego została ostatecznie uchwalona przez parlament i weszła w życie.
Zatem obecnie obowiązująca definicja organu publicznego w ustawie o ochronie sygnalistów, w jej literalnym brzmieniu, przy uwzględnieniu ustroju samorządu, obejmuje obydwa organy jednostek samorządu terytorialnego - zarówno organ wykonawczy, jak również organ stanowiący.
Co jednak ciekawe, rządowa ocena skutków regulacji (OSR), przygotowana wraz z projektem ustawy, obejmującym już obecne brzmienie art. 2 pkt 6 ustawy o ochronie sygnalistów, w części – „podmioty, na które oddziałuje projekt”, odnośnie organów jednostek samorządu terytorialnego wskazywała jedynie na 2807 podmiotów (tak więc nie obejmowała dwóch organów samorządowych). Jednocześnie jako obowiązek tych organów określono - utworzenia zewnętrznego kanału zgłoszeń.
W art. 30 ust. 2 ustawy o ochronie sygnalistów postanowiono, że zgłoszenia zewnętrzne przyjmują organy publiczne, zatem wszystkie te, które sama ustawa za takie uznaje. Z kolei zgodnie z art. 33, organ publiczny ustala procedurę przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych oraz podejmowania działań następczych, która określa w szczególności tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo. Również w tym przypadku, ustawa nie rozróżnia organów publicznych.
Ustawa o ochronie sygnalistów w zakresie zgłoszeń zewnętrznych określa szereg działań, do których podjęcia jest obowiązany organ publiczny, w tym niewątpliwie wymagających zaangażowania urzędników obsługujących organ stanowiący, a może samych radnych?
Wśród tych zadań ustawa wymienia m.in.: dokonanie wstępnej weryfikacji zgłoszenia, rozpatrzenie zgłoszenia, przekazanie zgłoszenia do organu właściwego do podjęcia działań następczych, podjęcie działań następczych, przekazanie informacji zwrotnej, ale także w przypadku potrzeby także przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.
W relacji do powyższych zadań organu publicznego, trudno natomiast uznać, że treść art. 44 ustawy o ochronie sygnalistów, została prawidłowo dostosowana do realiów organizacyjnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie bowiem z ust. 2 tego artykułu, organ publiczny upoważnia spośród pracowników urzędu obsługującego ten organ osoby uprawnione do:
przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych, dokonywania ich wstępnej weryfikacji, podejmowania działań następczych oraz związanego z tym przetwarzania danych osobowych;
kontaktu z sygnalistą w celu przekazywania informacji zwrotnych i - w razie potrzeby - zwracania się o wyjaśnienia lub dodatkowe informacje w zakresie przekazanych informacji, jakie mogą być w jego posiadaniu;
przekazywania zainteresowanym osobom informacji na temat procedury zgłoszeń zewnętrznych.
Zatem literalna wykładnia powyższego przepisu uwzględniająca definicję z art. 2 pkt 6 ustawy o ochronie sygnalistów, prowadzi do wniosku, że np. rada gminy (jako organ kolegialny) wyznacza osobę uprawnioną spośród urzędników urzędu gminy do realizacji zadań określonych w tym przepisie. Powstaje zatem pytanie, czy organ stanowiący na podstawie tego przepisu otrzymał kompetencję do nakładania na konkretnych pracowników urzędu (gminy, miasta, ale także starostwa) dodatkowych obowiązków służbowych, a tym samym do ingerencji w zakres czynności ustalony przez kierownika urzędu?
Widać zatem, że literalne brzmienie przepisów ustawy o ochronie sygnalistów, nie do końca uwzględnia specyfikę funkcjonowania organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz ich organizacyjne ukształtowanie w relacji do obowiązków, które określa ustawa w zakresie zgłoszeń zewnętrznych.
Z kolei kolejne przepisy ustawy o ochronie sygnalistów dokładają jeszcze dodatkowe obowiązki organowi publicznemu w postaci prowadzenia rejestru zgłoszeń zewnętrznych i administrowania danymi osobowymi zgromadzonymi w tym rejestrze, sporządzania sprawozdania rocznego, zamieszczania na stronie BIP szczegółowych informacji dotyczących zgłoszeń zewnętrznych, przeglądu ustalonej procedury przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych co 3 lata.
O charakterze prawnym uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie przyjęcia procedury rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych sygnalistów, przeczytasz w artykule na stronie Dziennika Gazety Prawnej: |
Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Grzegorz Drozd, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.
Comments