ZWROT KOSZTÓW PODRÓŻY SŁUŻBOWEJ SOŁTYSA

W myśl art. 37b ust 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1465 ze zm.), rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej. Przywołana kompetencja rad gminy ma charakter fakultatywny.

Przepis zawiera w swojej treści dwa elementy, a więc zasady dotyczące:

• przysługiwania przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej diety,

• zwrotu kosztów podróży służbowej.

W kontekście kompletności regulacji rady gminy, która zdecyduje się na podjęcie uchwały na podstawie art. 37b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, może powstać wątpliwość, czy rada jest obowiązana łącznie określić zasady dotyczące diety sołtysów oraz zwrotu kosztów podróży służbowej. A więc, czy ustalając diety dla sołtysów, rada musi również ustalić zasady zwrotu kosztów podróży służbowej.  

W dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z dnia 27 kwietnia 2022 r., III OSK 5051/21) wskazano, że:

Redakcja przepisu art. 37b u.s.g. wskazuje, że rada gminy może ustanowić zasady na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej, członkom organu wykonawczego jednostki pomocniczej oraz członkom rady dzielnicy/osiedla i rady sołeckiej będą przysługiwały dieta i zwrot kosztów podróży służbowej. Czy zasady te zostaną ustanowione zależy od woli rady gminy, ponieważ to w ich gestii ustawodawca pozostawił decyzję w tym przedmiocie. Przy czym z konstrukcji przepisu art. 37b ust. 1 u.s.g. i zastosowania spójnika "oraz" jednoznacznie wynika, że przewodniczący organu wykonawczego jednostek pomocniczych będzie miał prawo do obu tych świadczeń.

Ponadto, w tym orzeczeniu zwrócono uwagę na odmienną konstrukcję art. 37b ust. 1 i ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, gdyż w zakresie członków organu wykonawczego jednostki pomocniczej oraz członkom rady dzielnicy (osiedla), rady sołeckiej, ustawodawca posłużył się alternatywą łączną – „lub”. W konsekwencji NSA stwierdził:

Natomiast w odniesieniu do członków organu wykonawczego jednostki pomocniczej oraz członków rady dzielnicy/osiedla, rady sołeckiej (art. 37b ust. 2 u.s.g.) rada gminy dysponuje trojakimi możliwościami: po pierwsze może ustanowić zasady na jakich będzie przysługiwała dieta i zwrot kosztów podróży służbowej; po drugie – może ustanowić zasady na jakich będzie przysługiwała tylko dieta; po trzecie zaś – może ustanowić zasady na jakich będzie przysługiwał tylko zwrot kosztów podróży.

W kontekście art. 37b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, ciekawe, ale też kontrowersyjne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 15 stycznia 2025 r. (II SA/Go 594/24), zgodnie z którym:

W ocenie Sądu nie był również trafny drugi zarzut zawarty w uzasadnieniu skarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego odnoszący się do braku uregulowania w uchwale zasad zwrotu kosztów podróży służbowej, co zdaniem Wojewody było obligatoryjne wobec brzmienia art. 37b ust. 1 u.s.g., w szczególności zastosowanego w nim spójnika "oraz", przy czym w tym zakresie Wojewoda odwołał się do poglądu wyrażonego w wyroku NSA z 27 kwietnia 2022 r. sygn. III OSK 5051/21, iż "z konstrukcji przepisu art. 37b ust. 1 u.s.g. i zastosowania spójnika "oraz" jednoznacznie wynika, że przewodniczący organu wykonawczego jednostek pomocniczych będzie miał prawo do obu tych świadczeń." Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela poglądu, iż dokonując wykładni przedmiotowego przepisu występujące w nim słowo "oraz" należy czytać jako koniunkcję, a w konsekwencji, że ustalenie w uchwale podejmowanej na podstawie art. 37b ust. 1 u.s.g. zasad na jakich przewodniczącym organów wykonawczych jednostek pomocniczych przysługiwać będą diety implikuje zawsze konieczność uregulowania w tej uchwale również zasad zwrotu kosztów podróży służbowej.

Zdaniem Sądu poprawna interpretacja przepisu art. 37b ust. 1 u.s.g. uwzględniająca kontekst zawartej w nim regulacji oraz dyrektywy wykładni celowościowej prowadzi do wniosku, że spójnik koniunkcyjny "oraz" został w nim użyty w znaczeniu enumeracyjnym, służąc do wyliczenia świadczeń (dieta i zwrot kosztów podróży służbowej), które zgodnie z ustanowionymi przez radę gminy zasadami mogą przysługiwać przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki pomocniczej gminy (łącznie lub każde z osobna), nie zaś w znaczeniu koniunkcyjnym, zgodnie z którym wymienione w przepisie świadczenia (dieta i zwrot kosztów podróży służbowej) muszą zawsze przysługiwać łącznie.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim jest nieprawomocny.

---

Zainteresował Cię ten temat, masz wątpliwości lub pytania, a może potrzebujesz profesjonalnego wsparcia? Zapraszamy do kontaktu - Grzegorz Drozd, radca prawny, wspólnik w Kancelarii Drozd & Pięta.